1η Μαΐου 1886

Η ματωμένη εξέγερση των εργατών του Σικάγου για 8 ώρες εργασία, 8 ώρες ανάπαυση – μόρφωση, 8 ώρες ύπνο.

Το 1884, η νεοσύστατη, τότε, Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας αποφασίζει στο συνέδριό της ότι η 1η Μάη του 1886 θα είναι η μέρα ενός εκτεταμένου απεργιακού αγώνα των εργατών με στόχο την καθιέρωση του 8ωρου. Η χώρα έχει μόλις βγει από έναν «εμφύλιο» πόλεμο. Οι εκκαθαρίσεις των λευκών αποίκων στα εδάφη των Ινδιάνων, των πραγματικά αυτόχθονων Αμερικανών, συνεχίζονται. Το «Αμερικάνικο Όνειρο» οικοδομούν Μαύροι σκλάβοι και Κινέζοι κούληδες που εργάζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες στις φυτείες και στο σιδηροδρομικό δίκτυο. Καθημερινά καινούργιοι μετανάστες από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα συρρέουν κατά χιλιάδες στις αμερικάνικες μεγαλουπόλεις ελπίζοντας σε ένα καλύτερο μέλλον. Τα άφθονα και φθηνά εργατικά χέρια συντελούν στο κτίσιμο νέων εργοστασίων. Αν και η εκρηκτική  βιομηχανική  ανάπτυξη εκτινάσσει τα κέρδη των καπιταλιστών, οι συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια είναι άθλιες και εξουθενωτικές.

Η καθιέρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς γεννήθηκε στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών το 1886, μετά την ματωμένη εξέγερση των απεργών εργατών που διεκδικούσαν την καθιέρωση της 8ωρης εργάσιμης μέρας, αντί της 10ωρης, 11ωρης έως και 14ωρης που ίσχυε ως τότε.

Με περισσότερους από 400.000 ανθρώπους να  συμμετέχουν, οι απεργίες ξεκινούν σε όλη τη χώρα την πρώτη του Μαΐου και θα συνεχιστούν και τις επόμενες μέρες. Οι εφημερίδες της εποχής, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, χαρακτηρίζουν τις κινητοποιήσεις των εργατών για το 8ωρο, αντιαμερικανικές, αναρχικές και υποκινούμενες.

Στο Σικάγο οι απεργοί ξεπερνούν τις 80.000. Εργάτες μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους διαδηλώνουν ειρηνικά στο χώρο της συγκέντρωσης, στην πλατεία Haymarket. Η αστυνομική φρουρά επιβάλει «το νόμο και την τάξη» βάζοντας μέσα στο εργοστάσιο θεριστικών μηχανών του Μακ Κόρμικ 300 απεργοσπάστες. Όταν το εργοστάσιο κλείνει, μια μεγάλη ομάδα εργατών περιμένει να βγουν οι απεργοσπάστες. Τότε τα όπλα των αστυνομικών στρέφονται κατά πάνω τους. Οι απεργοί υποχωρούν και πυροβολούνται πισώπλατα. Μερικοί άντρες και αγόρια σκοτώθηκαν καθώς έτρεχαν να φύγουν. Οι νεκροί ήταν έξι.

Την επόμενη ημέρα γίνεται μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά της αστυνομικής βίας. Ενώ οι ομιλίες κορυφώνονται, ακούγεται μια τρομερή έκρηξη. Κάποιος είχε ρίξει μια βόμβα. Ακολουθεί φοβερή σύγχυση. Η αστυνομία πυροβολεί άγρια προς όλες τις κατευθύνσεις, άνθρωποι πέφτουν στη γη, πολλοί έχουν τραυματιστεί, άλλοι τρέχουν, βρίζουν, βογκούν καθώς τους ποδοπατούν ή τους χτυπούν με τα γκλομπς οι μανιασμένοι αστυνομικοί. Ένας από την αστυνομική φρουρά σκοτώνεται και εφτά είναι βαριά τραυματίες. Τέσσερις απεργοί σκοτώνονται και τουλάχιστον εβδομήντα είναι τραυματισμένοι. Ο αριθμός όμως δεν είναι σαφής δεδομένου ότι πολλοί φοβούμενοι τις συλλήψεις κρύβονται και δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια.

Στο Σικάγο αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα ο τύπος έχει μεταμορφωθεί σε ένα τέρας που διψά για εκδίκηση. Άλλοι είναι σίγουροι ότι δράστες του φοβερού εγκλήματος ήταν οι ομιλητές της συγκέντρωσης και άλλοι οι υποκινητές των εργατών. «Κρεμάστε τους πρώτα και μετά τους δικάζετε», ήταν η φράση που ακουγόταν συνέχεια. Η εφημερίδα New York Tribune γράφει: «… ο όχλος έμοιαζε να έχει χάσει τα λογικά του, διψούσε για αίμα. Μένοντας σταθερά στη θέση του, έριξε καταιγισμούς πυρών στους αστυνομικούς».

Από την αρχή κιόλας, πολλοί σκέφτηκαν ότι η βόμβα ήταν έργο προβοκατόρων και αργότερα η υπόθεση αυτή, υποστηρίχτηκε εν μέρει και από την αστυνομία. Η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη από θυμό, φόβο και μίσος.

Η αστυνομία συλλαμβάνει εργατικά στελέχη και οκτώ παραπέμπονται σε δίκη. Η δίκη των συλληφθέντων ήταν μια σκέτη παρωδία. Δε δικάστηκαν για τις πράξεις, αλλά για τις ιδέες τους. Στις 9 Οκτωβρίου 1886 ανακοινώθηκε η προαποφασισμένη ετυμηγορία. Οι 4 οδηγούνται στην κρεμάλα στις 11 Νοέμβριου του 1887. Ένας από αυτούς, ο Αύγουστος Σπάις, απολογούμενος θα πει στους κατηγόρους του: «Βαδίζετε κυριολεκτικά σε μια υπόγεια φωτιά. Μπορεί να την αγνοείτε, μα δεν θα την αποφύγετε».

Το αποτέλεσμα της πρωτομαγιάτικης απεργίας του 1886 ήταν 185.000 εργάτες να κερδίσουν το 8ωρο χωρίς μείωση των αποδοχών τους και τουλάχιστον 200.000 εργάτες να μειώσουν το χρόνο εργασία τους από τις 12 στις 10 και 9 ώρες. Σε πολλές περιοχές αναγνωρίστηκε η ημιαργία του Σαββάτου και απαγορεύτηκε η εργασία στους κάτω των 12 ετών, ενώ αρκετές βιομηχανίες σταμάτησαν την Κυριακάτικη εργασία.

Τραγική ειρωνεία, ενώ παγκόσμια οι εργαζόμενοι την ημέρα της Πρωτομαγιάς απεργούν, τιμώντας τους αγώνες των  εργατών του Σικάγου για το 8ωρο, στις Ηνωμένες Πολιτείες η μνήμη του Μάη του 1886 επισήμως αποσιωπείται. Η Ημέρα της Εργασίας, επίσημη αργία για τους εργαζόμενους, γιορτάζεται το Σεπτέμβριο.  «Την Πρωτομαγιά γιορτάζει η Άνοιξη και τα λουλούδια».